Przewóz towarów niebezpiecznych
1. Oznakowanie pojazdu tablicami
Jednostki transportowe przewożące towary niebezpieczne powinny być oznakowane tablicami barwy pomarańczowej. Pojazdy przewożące materiały niebezpieczne w cysternach lub luzem powinny zawierać dodatkowo tablice z numerami rozpoznawczymi zagrożenia.
Wymagane tablice do oznakowania pojazdów przewożących materiały niebezpieczne luzem lub w cysternach oraz w sztukach przesyłki jeżeli ilość przekracza wartość podaną w oświadczeniu rządowym z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 27, poz. 162) – dalej Umowa ADR w 1.1.3.6 (kategoria transportowa).
Oznakowanie tablicami pojazdów przewożących materiały niebezpieczne luzem lub w cysternach
Oznaczenie u góry tablicy oznacza numer rozpoznawczy zagrożenia – 60 (oznacza to, że materiał ma dominujące właściwości trujące, cyfra 0 poprzedzająca cyfrę 6 oznacza materiał ten nie jest szczególnie niebezpieczny i zagrożenie może być wystarczająco określone jedną cyfrą, to po takiej cyfrze podaje się „0”. Jeżeli numer rozpoznawczy zagrożenia jest poprzedzony literą „X”, oznacza to, że materiał reaguje niebezpiecznie z wodą i nie należy używać jej do gaszenia pożaru. Oznaczenie u dołu tablicy oznacza nr UN przewożonego materiału. UN 1897 (CZTEROCHLOROETYLEN)
Numer rozpoznawczy zagrożenia składa się z dwóch lub trzech cyfr. np.: (223, 48, X323)
Znaczenie numerów rozpoznawczych zagrożeń:
2 to emisja gazu spowodowana ciśnieniem lub reakcją chemiczną
3 to zapalność materiałów ciekłych (par) i gazów lub materiał ciekły samonagrzewający się
4 to zapalność materiałów stałych lub materiał stały samonagrzewający się
5 to działanie utleniające (wzmagające palenie)
6 to działanie trujące lub zakaźne
7 to działanie promieniotwórcze
8 to działanie żrące
9 to zagrożenie samorzutną i gwałtowną reakcją
Oznakowanie pojazdów przewożących materiały niebezpieczne w sztukach przesyłki.
Jednostka transportowa, tzn. pojazd samochodowy bez przyczepy lub zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego i przyczepy (naczepy), przewożąca towary niebezpieczne, powinna być oznakowana z przodu i z tyłu prostokątnymi tablicami barwy pomarańczowej o wymiarach 40 x 30 cm. Szerokość czarnej nie odblaskowej ramki 1,5 cm.
W przypadkach uzasadnionych małymi wymiarami pojazdu lub jego konstrukcją, dopuszcza się stosowanie tablic o wymiarach 30 x 12 c.m.
2. Opakowania materiałów niebezpiecznych
Opakowanie jest to pojemnik oraz inne elementy konstrukcyjne lub materiały potrzebne do utrzymania funkcji ochronnej tego pojemnika wobec jego zawartości – bębny, beczki, kanistry, skrzynie, worki. Opakowania ADR – powinny posiadać atest (w Polsce atesty dla opakowań wystawia: Centralny Ośrodek Badawczo Rozwojowy Opakowań w Warszawie, dla opakowań, dla gazów klasy 2 opakowania bada i dopuszcza do stosowania Urząd Dozoru Technicznego i Transportowy Dozór Techniczny, a dla materiałów klasy 7 – Państwowa Agencja Atomowa) oraz właściwe oznakowania np.:UN/1A1/Y1,3/250/05/PL/ExPAK-2.
Każde opakowanie powinno być zaopatrzone w czytelne, trwale naniesione, dobrze widoczne znaki np.: UN 1A1/Y1,3/250/05/PL/ExPAK-2
Poszczególne cyfry i litery oznaczają:
UN – symbol ONZ dla opakowań,
1 - Kod rodzaju opakowania („1”- bęben)
A – stal (kod materiału opakowania)
1 – cyfra arabska wskazująca typ opakowania w ramach rodzaju, do którego należy to opakowanie np. w kodzie 1A1 „1” oznacza wieko niezdejmowalne
Y – oznacza grupę pakowania (II grupa pakowania)
1,3 – oznacza gęstość względną
250 – oznacza ciśnienie próbne w kPa
05 – oznacza rok produkcji opakowania (dwie ostatnie cyfry) – 2005 rok
PL – znak państwa, w którym przeprowadzono badania prototypu (taki jak znak wyróżniający pojazdy w międzynarodowym ruchu drogowym)
ExPAK-2 – oznacza numer rejestracyjny i nazwę lub znak producenta.
Materiały niebezpieczne (oprócz podlegających pod LQ) przewozi się w opakowaniach oznakowanych symbolem ONZ. Litera w kodzie opakowania (X, Y, Z) określająca wytrzymałość opakowania, powinna odpowiadać grupie pakowania materiału. Większość materiałów niebezpiecznych w zależności od natężenia stwarzanego zagrożenia została podzielona na tzw. grupy pakowania (ang. Packing Groups - PG):
• I grupa pakowania - to materiały stwarzające duże zagrożenie (w kodzie opakowania pojawia się litera X);
• II grupa pakowania - to materiały stwarzające średnie zagrożenie (w kodzie opakowania litera Y);
• III grupa pakowania to materiały stwarzające małe zagrożenie (w kodzie opakowania litera Z).
Opakowania do towarów niebezpiecznych powinny być:
– dobrej jakości i w dobrym stanie technicznym, skonstruowane i zamknięte tak, aby chronić zawartość przed zanieczyszczeniem oraz uniemożliwić uwolnienie się zawartości;
– wykonane z materiałów, które w zetknięciu z przewożonym materiałem nie wchodzą w niebezpieczne reakcje;
– odporne na działanie sił występujących podczas operacji transportowych;
– prawidłowo oznakowane zgodnie z wymaganiami Umowy ADR.
Oznakowanie sztuki przesyłki. Każda sztuka przesyłki powinna być oznakowana numerami rozpoznawczymi poprzedzonymi literami "UN". W dziale 3.2 Umowy ADR w tabeli A dla każdego materiału podane są nalepki, jakie powinny być umieszczone na sztuce przesyłki. W przypadku dużych pojemników do przewozu luzem (DPPL) oznakowanie sztuki przesyłki powinno być umieszczone na dwóch przeciwległych bokach pojemnika.
Oznakowanie sztuki przesyłki.
Sztuki przesyłki zaopatrzone w różne nalepki ostrzegawcze mogą być ładowane i pakowane razem do tego samego opakowania, pojazdu lub kontenera, gdy jest to dozwolone odpowiednimi przepisami Umowy ADR.
Rozmieszczenie i załadowanie pojazdu - powinno uniemożliwić przemieszczanie się ładunku w czasie transportu.
ZAKAZY ŁADOWANIA RAZEM DO JEDNEGO POJAZDU
Jakość certyfikowanych opakowań transportowych pozwala na przewożenie w tym samym pojazdem towarów niebezpiecznych stwarzających różne zagrożenia. Wyjątkiem od tej zasady jest zakaz przewozu towarów wybuchowych klasy 1 oraz materiałów samoreaktywnych klasy 4.1 i nadtlenków organicznych klasy 5.2 o właściwościach wybuchowych z innymi towarami niebezpiecznymi. Zakazy pakowania razem różnych materiałów do tego samego opakowania podlegają innym regulacjom. Zasady ładowania razem do tego samego pojazdu stosuje się również przy ładowaniu do kontenera. Zakazów ładowania razem do tego samego pojazdu nie stosuje się w przypadku towarów znajdujących się w oddzielnych, zamkniętych kontenerach o pełnych ścianach; zasada ta nie dotyczy klasy 1 (materiałów wybuchowych). Prostym sposobem sprawdzenia czy dane sztuki przesyłki mogą być załadowane razem jest sprawdzenie kolorów umieszczonych na nich nalepek ostrzegawczych. Jeżeli na tych sztukach przesyłki nie ma nalepek pomarańczowych klasy 1 to przewóz razem tych sztuk przesyłki jest dozwolony.
3. Transport drogowy materiałów niebezpiecznych - dokumentacja, wyłączenia
Nadawca dostarcza do przewozu tylko takie przesyłki, które spełniają wymagania ADR, wyposaża kierowcę w wymagane dokumenty przewozowe oraz dokumenty dodatkowe.
Przewoźnik powinien upewnić się czy towary niebezpieczne przeznaczone do przewozu są dopuszczone do transportu zgodnie z ADR; upewnić się czy w jednostce transportowej są odpowiednie dokumenty; sprawdzić "wzrokowo" czy ładunek jest dobrze zapakowany; sprawdzić czy pojazdy nie są nadmiernie załadowane; upewnić się czy pojazd jest prawidłowo oznakowany oraz czy kierowca posiada odpowiednie wyposażenie.
Dokumenty wymagane przy transporcie według umowy ADR (dział 8.1.2, 5.4 Umowy ADR):
1) Dokument przewozowy powinien zawierać następujące informacje:
• nadawca - dane teleadresowe;
• odbiorca - dane teleadresowe;
• określenie materiału niebezpiecznego (numer UN, prawidłowa nazwa przewozowa, nalepki, grupa pakowania, kod tunelu);
• liczba sztuk przesyłki;
• określenie sztuk przesyłki (np. kanister);
• całkowita ilość materiału;
• uwagi dodatkowe (kto przewozi, nazwisko kierowcy, osoby biorące udział w przewozie, ewentualne częściowe wyłączenia od przepisów ADR).
W przewozie krajowym funkcję dokumentu przewozowego może pełnić dowolny inny materiał zawierający dane wymagane przepisami ADR. Dokument powinien być wykonany w języku urzędowym nadawcy oraz w jednym z tych języków: angielski, niemiecki, francuski. Ponadto:
Dokument przewozowy – powinien zawierać co najmniej następujące dane o wszystkich przewożonych towarach niebezpiecznych – numer UN, prawidłowa nazwa przewozowa, numery nalepek ostrzegawczych, grupę pakowania, nazwę i adres nadawcy i odbiorcy, liczbę i opis sztuk przesyłek. Np.: UN 1230 METANOL, 3 (6.1), II, – adresy nadawcy i odbiorcy, 4 bębny stalowe po 200 litrów.
W przypadku przewozów odpadów numer UN i prawidłowa nazwa przewozowa powinny być poprzedzone wyrazem „odpad” np. ODPAD UN 1230 METANOL, 3 (6.1), II, – adresy, 4 bębny stalowe po 200 litrów.
2) Instrukcja pisemna dla załogi pojazdu - dostarczana jest przez nadawcę. Jej wzór graficzny oraz merytoryczny jest ściśle określony w umowie europejskiej 2009 -2011.
Instrukcja powinna być sporządzona w języku zrozumiałym dla kierowcy oraz we wszystkich językach urzędowych krajów: nadania, tranzytowych i docelowego. W instrukcji znajdują się dane dotyczące:
• czynności, które powinny być wykonane w razie wypadku lub zagrożenia,
• ładunku,
• czynności w razie pożaru,
• charakterystyki zagrożeń stwarzanych przez towary niebezpieczne wszystkich klas,
• wyposażenia ochronnego, ogólnego i indywidualnego, które powinno być przewożone w pojeździe,
• pierwszej pomocy,
• informacji dodatkowych.